Twój majątek osobisty w trakcie małżeństwa

Wspólność majątkowa

Co do zasady w małżeństwie obowiązuje małżeńska wspólność majątkowa. Oznacza to, że przedmioty majątkowe, które zostały nabyte przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, w trakcie trwania wspólności, wchodzą do majątku wspólnego.

Do majątku wspólnego należą:

1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

Cechą wspólności majątkowej jest jej bezudziałowy charakter. W czasie trwania małżeństwa udziały małżonków są nieokreślone. W trakcie trwania wspólności żaden z małżonków nie może domagać się podziału majątku wspólnego, ani rozporządzać udziałem, który w razie ustania wspólności hipotetycznie przypadłby mu w majątku wspólnym. Powyżej opisane ograniczenia mają przede wszystkim zagwarantować małżonkom stabilną bazę majątkową, umożliwiającą rozwój rodziny i umocnienie związku małżeńskiego.

Trzy majątki

Istnieją trzy majątki: wspólny, majątek osobisty męża i majątek osobisty żony. Zasadą jest, że wszystko, co choćby jedno z małżonków nabyło w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, wchodzi do majątku wspólnego małżonków. Istnieją oczywiście wyjątki od tej zasady, kiedy to przedmiot majątkowy wchodzi do majątku osobistego jednego z małżonków. Ewentualne wątpliwości odnośnie przynależności konkretnego przedmiotu do majątku małżonków rozstrzyga się na korzyść majątku wspólnego. Dlatego jeżeli jeden z małżonków uważa, że dany przedmiot majątkowy (np. mieszkanie) należy wyłącznie do niego, musi to wykazać i udowodnić w Sądzie (np. podczas sprawy o podział majątku wspólnego).  

Co wchodzi w skład majątku osobistego?

Mamy dzisięć grup przedmiotów majątkowych, które wchodzą do majątku osobistego. Te przedmioty majątkowe, w razie podziału majątku, będą stanowiły wyłącznie Twój majątek.

1. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej

Są to przedmioty nabyte przez małżonka jeszcze przed zawarciem małżeństwa. Przedmioty nabyte przed powstaniem wspólności mogą wejść do majątku wspólnego na podstawie umowy rozszerzającej wspólność, którą można zawrzeć u notariusza.

2. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił

Przedmioty majątkowe nabyte przez zachowek również wchodzą w skład majątku osobistego. Wyjątkiem są przedmioty zwykłego urządzenia domowego – nawet jeżeli zostały nabyte przez jednego z małżonków przez dziedziczenie/zapis/darowiznę, w trakcie trwania małżeństwa, wchodzą do majątku wspólnego małżonków.  

3. prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom

Głównie chodzi tu o spółki cywilne i osobowe, gdzie przynależność tych praw wchodzi do majątku osobistego każdego z małżonków. Tak dzieje się, kiedy: jeden z małżonków jest wspólnikiem lub kiedy każdy z małżonków jest wspólnikiem, ale innej spółki lub kiedy chodzi o spółkę utworzoną przez oboje małżonków. W praktyce sprowadza się to do praw wspólników spółki cywilnej.

Prawa związane ze spółką (majątkowe i organizacyjne) należą do majątku osobistego małżonka będącego wspólnikiem. Nie ma tu znaczenia, z jakiego majątku prawa te zostały nabyte. Póki spółka będzie funkcjonować, póty wspólność łączna jej majątku będzie nienaruszona. Zatem w skład majątku wspólnego spółki nie wejdzie wierzytelność związana z majątkiem, jaki otrzyma wspólnik po rozwiązaniu, bądź likwidacji spółki.

Jeżeli miałaby miejsce sytuacja, że wspólnik spółki cywilnej wniósłby do spółki wkład z majątku wspólnego małżonków, istnieje możliwość rozliczenia tego wkładu z majątku wspólnego w ramach podziału majątku wspólnego. Taka wierzytelność z tytułu pokrycia wkładu jednego z małżonków w spółce cywilnej ze środków należących do  majątku wspólnego podlega rozliczeniu na podstawie art. 45 k.r.o. (czyli jako zwrot nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty). Małżonek wspólnika będzie mógł żądać zwrotu połowy wartości środków, które zostały wniesione tytułem wkładu z majątku wspólnego.

4. przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków

Są to m.in. odzież, obuwie, przedmioty niezbędne z uwagi na stan zdrowia (np. wózek inwalidzki,) przedmioty związane z hobby jednego z małżonków (np. sprzęt sportowy, instrumenty muzyczne, sprzęt muzyczny. Należy jednak pamiętać, że jeżeli z takiego sprzętu korzysta drugi małżonek lub dzieci stron, taki sprzęt trzeba zaliczyć do majątku wspólnego małżonków. Zasadą jest, że jeżeli pojawią się wątpliwości, czy dany przedmiot należy do majątku osobistego, sąd rozstrzyga na korzyść majątku wspólnego.

Przedmioty, które mają znaczną wartość (np. biżuteria o wartości zbliżonej do wartości mieszkania) nie mogą zostać zakwalifikowane jako przedmioty służące wyłącznie zaspokojeniu potrzeb jednego małżonka. Przedmioty te traktuje się jako lokatę kapitału małżonków. To samo tyczy się gromadzenia kosztownych przedmiotów – w zależności od ilości, mogą zostać potraktowane jako przedmioty służące do zaspokojenia potrzeb jednego małżonka lub jako lokata kapitału. Np. jeżeli małżonkowie posiadają dwie sztuki zegarków (majątek osobisty), a gdy mają ich dwadzieścia (majątek wspólny).

5. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie

Są to prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednemu uprawnionemu i które nie mogą być przeniesione w drodze czynności prawnej (np. służebności osobiste, z wyjątkiem służebności mieszkania, niektóre przypadki użytkowania, prawo do alimentacji). Natomiast prawo pierwokupu i odkupu wchodzi w skład majątku wspólnego.

6. przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę

Chodzi o odszkodowanie i zadośćuczynienie, będące następstwem uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, czy będące następstwem naruszenia dóbr osobistych. Środki pochodzące z tego tytułu wchodzą do majątku osobistego małżonka. Z majątku wspólnego zostają wyłączone wszystkie świadczenia związane z wyrównaniem kosztów w związku z doznanym uszkodzeniem ciała, np. kosztów leczenia, przygotowania do innego zawodu. Do majątku osobistego małżonka  zalicza się nie tylko kwotę odszkodowania, ale i nabyte za to odszkodowanie przedmioty. Nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość.

7. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków

Nie ma żadnego znaczenia, czy są to wierzytelności wymagalne, czy też nie. Istotna jest chwila wypłaty bądź pobrania wynagrodzenia, od tego momentu  zaliczamy je do majątku wspólnego. Zatem mimo, że wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej przysługuje za czas trwania wspólności ustawowej, ale jego wypłata nastąpi już po jej ustaniu, zalicza się je do majątku osobistego małżonka.

8. przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków

Są to nagrody za pracę twórczą, czyli nagrody artystyczne, naukowe, techniczne, literackie itp. Nie są nagrodami świadczenia pieniężne w postaci dodatkowego wynagrodzenia, np. „trzynastka” i premie.

9. prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy

Prawa autorskie, czyli każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, utrwalony w jakiejkolwiek postaci.

10. przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. (tzw. surogacja)

Surogacja zachodzi kiedy:

1) nastąpiła zamiana jednego przedmiotu lub prawa na inne,

2) zakupiono przedmiot za pieniądze uzyskane bezpośrednio ze sprzedaży innego przedmiotu,

3) zakupiono przedmiot za pieniądze  uzyskane np. z odszkodowania.

Prawo nabyte w zamian za inne prawo, pochodzące z majątku osobistego, przynależy do tego osobistego majątku i nie pomnaża majątku wspólnego. Należy pamiętać, że strona, która twierdzi, że nastąpiła surogacja, obowiązana jest wykazać konkretne środki finansowe, z  których nastąpiło nabycie przedmiotu majątkowego.

Masz więcej pytań? Chętnie rozwieję Twoje wątpliwości i rozwiążę Twoje problemy. Umów się na wizytę (tel: 695 673 659) lub skorzystaj z konsultacji online (mail: kontakt@adwokat-boladz.pl)

Adwokat Dominika Bołądź

Udostępnij: