Opinia biegłych w sprawach rodzinnych – jak sprawić by była dla Ciebie korzystna

1. Czym jest OZSS (Opiniodawczy Zespół Sądowych Specjalistów) ?

OZSS to zespół, w skład którego wchodzą specjaliści w zakresie psychologii, pedagogiki, pediatrii, medycyny rodzinnej, chorób wewnętrznych, psychiatrii oraz psychiatrii dzieci i młodzieży. Zespół, na zlecenie sądu, po przeprowadzeniu badań, sporządza opinie w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz w sprawach nieletnich.

2. Dowód z opinii OZSS

Sąd może przeprowadzić dowód z opinii OZSS, aczkolwiek nie musi. W sprawach rodzinnych, gdzie są małoletnie dzieci, napięte relacje i trudna sytuacja rodzinna, dowód ten jest często stosowany. Opinia OZSS jest dowodem bardzo istotnym, a wnioski w niej zawarte są zwykle uwzględniane podczas orzekania przez sąd. Jest to jeden z dowodów kluczowych, najczęściej przesądzających w sprawie np. rozwodowej. Zespół sporządza opinię w sytuacjach, kiedy sprawy dotyczą okoliczności związanych z dobrem dziecka. Opinia ma pomóc w ustaleniu chociażby, jakie są więzi emocjonalne dzieci z każdym z rodziców, który rodzic daje lepszą gwarancję sprawowania opieki nad dziećmi, jak należy ustalić kontakty z dziećmi, czy dziecko uwikłane jest w konflikt w rodzinie

3. Jak wyglądają badania OZSS?

Badania składają się z trzech etapów.

Pierwszy etap: biegli zapoznają się z aktami sprawy i przygotowują się do badania. Drugi etap: zespół potwierdza tożsamość osób badanych (rodziców, dzieci), informuje badanych o celu badania, braku zgody na rejestrację badania oraz możliwości przerwania lub odstąpienia od badania, po czym odbiera od badanych pisemną zgodę dotyczącą udziału w badaniach. Następnie przeprowadza badania.

Trzeci etap obejmuje analizę i interpretację wyników badania, przeprowadzenie konsultacji w zespole i sporządzenie opinii pisemnej. Celem opinii jest odpowiedź na pytania Sądu, np. który z rodziców powinien być opiekunem wiodącym? W jakiej formie i jak często powinny być realizowane kontakty z rodzicem, z którym dziecko nie mieszka?  Czy rozwód zagraża dobru dziecka?

• Odmowa udziału w badaniach
• Jeżeli odmówisz udziału w badaniach, zespół poinformuje Cię, że  istnieje możliwość wydania opinii na podstawie dostępnego materiały, jeżeli sąd wyrazi na to zgodę.
• Jeżeli jeden z rodziców nie wyrazi zgody na kontakt dziecka z drugim rodzicem, zespół zamieszcza o tym informację w swojej opinii.
• Jeżeli nie wyrazisz zgody na badanie dziecka bez Twojej obecności, badający odstępują od badania dziecka.
• Przeprowadzenie badania i wydanie opinii bez udziału jednej ze stron w zakresie odpowiednim do zgromadzonego materiału może nastąpić wyłącznie za zgodą sądu.
• Jeżeli przyniesiesz ze sobą dokumentację dotyczącą dziecka (np. zdrowotną, dotyczącą edukacji,  rozwoju) i chcesz ją przekazać podczas badania, dokumentacja taka może, ale nie musi, zostać włączona do akt sprawy.

4. Opinia w sprawach rodzinnych

W skład zespołu badającego w sprawach rodzinnych wchodzi co najmniej dwóch specjalistów. Zespół:

1. analizuje akta sprawy,
2. przeprowadza wywiady z rodzicami/opiekunami, rozmowy kierowane z dziećmi,
3. dokonuje obserwacji zachowań i wzajemnych relacji osób badanych,
4. dokonuje charakterystyki psychologicznej osób badanych,
5.  opracowuje wnioski i udziela odpowiedzi na tezę dowodową sądu.

Badający mogą samodzielnie dobierać techniki badawcze, które uznają za odpowiednie.

5. Testy stosowane przez OZSS

Oprócz wywiadu, będziesz uzupełniał testy. Wykorzystywanych jest ponad 60. Jeżeli jesteś ciekawy, jak sobie z nimi poradzisz, możesz skorzystać z prywatnej konsultacji psychologicznej.

Pamiętaj jednak, by podczas rozmowy z biegłymi być opanowanym i nie kwestionować kompetencji biegłych, natomiast warto postarać się zdobyć ich przychylność i sympatię. Natomiast podczas zabawy z dzieckiem, którą obserwują specjaliści, bądź cierpliwy, empatyczny i zaangażowany.

• Przykładowe testy
• Skala Postaw Rodzicielskich – test dla dorosłych, trwa ok. 40 minut. Test składa się z 50 stwierdzeń, osoba badająca ustosunkowuje się do każdego stwierdzenia na pięciostopniowej skali. Stwierdzenia dotyczą postaw rodzicielskich: akceptacji-odrzucenia, nadmiernie wymagającej, autonomii, niekonsekwentnej, nadmiernie ochraniającej.

• Kwestionariusz Osobowości Eysencka – test służy do badań podstawowych. Składa się ze 106 pytań, na które badany odpowiada Tak lub Nie. Wyniki intepretuje się bazując na sześciu skalach. Trzy skale odnoszą się podstawowych wymiarów osobowości: Psychotyzm (P), Ekstrawersja (E), Neurotyzm (N) – odnoszą się do podstawowych wymiarów osobowości. Czwarta skala jest kontrolna – Kłamstwa (K) – pozwala na ocenę tendencji do przedstawiania się w lepszym świetle. Piąta i szósta skala to skale dodatkowe – Skłonność do uzależnień (UZ) i Skłonność do przestępstw (PRZ) – pozwalają na identyfikowanie osób w różny sposób zaburzonych.

• RISB – Test Niedokończonych Zdań Rottera występuje zarówno w wersji dla dzieci, jak i dla dorosłych. Składa się z 40 początków zdań, które należy uzupełnić. Np. „Lubię …”, „Najszczęśliwszy czas to …”, „W domu rodzinnym …”, „Żałuję …”, „Ludzie są …”.

• Test Matryc Ravena służy do pomiaru poziomu inteligencji ogólnej. Składa się z 60 zadań, zadania mają postać niepełnych matryc, a osoba badana ma dobrać brakujący fragment.

6. Jakich informacji dostarcza opinia OZSS?

Opinia OZSS zawiera wnioski, które są kluczowe, jak również obserwacje specjalistów, które są istotne dla sądu. Na przykład biegły może określić badanego jako osobę, która ma tendencję do przedstawienia siebie w korzystnym świetle, zatajania części informacji, czy deprecjonowania drugiego rodzic. Spostrzeżeniom specjalistów mogą posłużyć sądowi do ustalenia wiarygodności zeznań rodziców.

• Schemat opinii OZSS
• „Opinia w sprawie … wydana zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego / Okręgowego w … z dnia … na okoliczność …”
• Dane personalne osób badanych
• „Opinia opracowana na podstawie badań specjalistycznych przeprowadzonych w dniu …w …”
• Zastosowane metody badawcze (analiza akt sądowych, analiza dokumentacji, obserwacja, wywiad, rozmowa kierowana, inne metody badawcze, konsultacje)
• Analiza  i interpretacja zebranego materiału badawczego 1. Charakterystyka środowiska rodzinnego z uwzględnieniem sytuacji opiekuńczo-wychowawczej 2. Charakterystyka psychologiczna osób badanych 3. Wyniki konsultacji lekarskiej
• Wnioski będące odpowiedzią na tezę dowodową
• „Opinię opracował zespół w składzie: pieczęć i podpisy specjalistów pieczęć i podpis kierownika”

7. Ile trwa badanie OZSS?

Strony skierowane na badania powinny stawić się w ośrodku w wyznaczonym terminie. Trzeba zarezerwować sobie minimum trzy godziny. Jednak badania mogą trwać nawet od sześciu do ośmiu godzin.

8. Ile czekamy na opinię?

Termin sporządzania opinii zakreśla Sąd, przy czym opinia powinna być sporządzona nie później niż w terminie 14 dni od dnia zakończenia badania. W sytuacji, gdy brak jest zakreślonego przez organ zlecający terminu, opinię należy sporządzić niezwłocznie. Z reguły jednak na opinię czekamy od miesiąca do trzech.

9. Co zrobić, gdy nie zgadzamy się z opinią OPZZ?

Dowód ten jak każda inna opinia biegłych może być kwestionowany. Można złożyć do opinii zarzuty w zakreślonym przez Sąd czasie (np. 14 dni), czy wniosek o wydanie opinii uzupełniającej w formie ustnej na rozprawie lub pisemnej. Skuteczne zakwestionowanie opinii jest jednak bardzo trudne, tym bardziej, że nie jesteśmy w stanie odnieść się do opinii, ponieważ wyniki testów nie są – zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości – ujawniane.

Często twierdzenia opinii OZSS wydane w jednej sprawie, np. o rozwód, są później wykorzystywane przez strony w innych postępowaniach rodzinnych, np. o kontakty, czy ograniczenie władzy rodzicielskiej. Dlatego też, tak ważne jest, aby dobrze przygotować się do badania.

10. Na co zwraca uwagę OZSS?

Biegli zwracają uwagę na najdrobniejsze szczegóły – począwszy od ubioru dzieci (czy strój jest adekwatny do panujących aktualnie warunków pogodowych), poprzez prezentację rodziców podczas wywiadu, stopień zaangażowania badanych w proces diagnostyki, po stosunek do drugiego rodzica (wrogi, neutralny, przyjacielski).

Podczas badań rodzice mają okazję spędzić czas z dzieckiem w pokoju zabaw. Jest to ważny moment – biegli mają okazję przyjrzeć się, jak rodzice „dogadują się” z dziećmi. Specjaliści zwracają uwagę na stosunek badanych do ich pociech – czy rodzice są zaangażowani w zabawę, czy proponują dziecku formy spędzania czasu adekwatne do wieku małoletnich. Biegli sprawdzają reakcje rodziców na niestosowne zachowania dziecka, (np. kiedy dziecko rzuca zabawkami albo kłóci się z rodzeństwem). Biegli przyglądają się, czy rodzice są opanowani i cierpliwi, czy nie są nadopiekuńczy i zbyt pobłażliwi, czy nie mają zbyt dużych wymagań wobec dziecka.

Zastanawiasz się nad rozwodem, a jednocześnie nie chcesz żeby przez rozstanie ucierpiały Twoje dzieci? Myślisz o sensownym uregulowaniu kontaktów z małoletnimi lub wdrożeniu planu wychowawczego? Boisz się opinii OZSS? Szukasz realnego wsparcia w sprawach rodzinnych? Pomogę rozwiązać Twoje problemy i rozwieję Twoje wątpliwości. Śmiało napisz (kontakt@adwokat-boladz.pl ), zadzwoń (695 673 659) lub umów się na spotkanie w mojej Kancelarii, położonej przy ul. Liliowej 23 i przy ul. Łaziennej 4 w Toruniu oraz przy ul. Mostowej 14 lok. 22 w Brodnicy.

Adwokat Dominika Bołądź

Udostępnij: